گفتگو با کشاورزی موفق
نگهداری از درخت انار

از جمله گیاهان ارزشمند، کاشت و پرورش درخت انار است. اما گویا به دلیل ناآشنایی کشاورزان حسن آباد با روش مبارزه با آفات این میوه باارزش و ریزش گل آن، کسی به پرورش آن رغبت نشان نمی دهد.
جناب آقای سید غلامرضا فاطمی مجاهد از کشاورزان پرتلاش و موفق در عرصه کشاورزی است که سالیان دراز در انارک ـ سی کیلومتری ساوه ـ به کشت و پرورش درخت انار اشتغال دارد. برای آشنایی با مبارزه با آفت انار و نیز جلوگیری از ریختن گل آن، گفتگویی را با ایشان ترتیب دادیم. با تشکر از ایشان که سخاوتمندانه اطلاعات خود را در اختیار قرار دادند:

ـ باتشکر، بفرمایید که برای مبارزه با آفت درخت انار، چه اقداماتی انجام می دهید؟
قبلا این را بگویم که امروزه دنیا در حال کنار گذاشتن سم برای آفت زدایی است و به اصطلاح از طرح سبز استفاده می کنند یعنی از راههای طبیعی و بدون مواد شیمیایی انگل ها را از بین می برند. مثلا کفشدوزک را به کار می گیرند تا تخم شته ها را بخورد.
در مورد درخت انار اصلا سم پاشی جواب نمی دهد چون محل تخم ریزی کرم انار درون تاج است و سم به آنجا نفوذ نمی کند. ما برای مبارزه با آفات دو کار مهم انجام می دهیم و هردو کار مکمل یکدیگرند. نوعی زنبور به نام تِریکوگِراما و تخلیه تاج انار را به کار می بریم.

ـ ابتدا در مورد عمل زنبور تریکوگراما توضیح دهید.
این نوع زنبور بسیار کوچک است و با چشم به راحتی دیده نمی شود. این زنبورها درون تاج انار می روند و در آنجا روی تخم کرمها تخم ریزی می کنند و بچه های آنها از تخم کرم گلوگاه تغذیه می کنند و به این صورت، آفتها را از بین می برند.

ـ زنبورها را چگونه تهیه می کنید؟
ورقهایی مقوّایی را از جهاد قم به قیمت هرکدام 130 تومان می خریم. البته جهاد دویست تومان سوبسید می دهد. روی این ورقها تخمهای زنبور چسبیده. به هر درخت دو یا سه ورق ـ بسته به بزرگی و کوچکی درخت ـ آویزان می کنیم. پس از ده دوازده ساعت زنبورها از تخم خارج شده شروع به تخم گذاری می کنند. صبح زود که ورقها را آویزان می کنیم عصر از تخم خارج می شوند. عمر این زنبورها هم ده دوازده ساعت بیشتر نیست.

ـ برای اینکه زنبورها خوب عمل کنند چه اقدامات جانبی انجام می دهید؟
مهمترین کاری که انجام می دهیم باید انارهای گندیده را از اطراف درختان دور کنیم بلکه بسوزانیم و الا ممکن است زنبورها ترجیح دهند که سراغ آنها بروند.

ـ چه زمانی مقواها را آویزان می کنید؟
از وقتی که انارها تقریبا به اندازه گردو شدند، این ورقها را آویزان می کنیم و بعد از هفت تا ده روز این کار را تکرار می کنیم تا ده نوبت. این را هم بگویم که اگر هر سال از این زنبورها استفاده می کنیم، در سالهای بعد هرچه جلوتر می رویم، تأثیر آنها بیشتر می شود.

ـ از این زنبورها برای گیاهان دیگر نیز استفاده می کنند؟
برای مبارزه با کرم برنج هم استفاده می کنند اما در مورد گیاهان دیگر خبر ندارم.

ـ در مورد تخلیه ی تاج بفرمایید.
وقتی انار به اندازه گردو رسید، در گذشته با چوب کوچک و امروزه با وسیله ای که با آلمیچر کار می کند، درون تاج را تخلیه می کنیم و پرزها را از بین می بریم. با این کار محل تخم ریزی کرمهای مخصوص انار را از بین می بریم و نمی گذاریم محلی برای تکثیر و رشد آنها باشد.

ـ چرا گل برخی درختهای انار می ریزد.
گل درخت انار خیلی ظریف و حساس است و با کوچکترین شوک که به آن وارد آید می ریزد. یکی از اموری که در ریختن گل تأثیر دارد، آب دادن به گیاه است. کلا درختهای میوه ـ از جمله درخت انار ـ از وقتی که گل می کنند تا زمانی که گلبرگها می ریزد باید از آب دادن به آنها خودداری کرد.

ـ به عنوان آخرین سؤال بفرمایید که چرا در گذشته، آفت درخت انار کمتر از امروز بود؟
ببینید، در گذشته استفاده هایی از پوست انار می کردند. مثل استفاده برای رنگرزی. لذا تا چند دهه ی پیش، همه انارهای گندیده و پوستهای افتاده در باغ را جمع آوری و خارج می کردند؛ اما امروزه چنین استفاده هایی از پوست انار نمی شود و باغدارانی که با آفتها آشنا نیستند، اقدام به جمع آوری انارهای گندیده نمی کنند و شاید تصور کنند که آنها تبدیل به کود می شوند در حالی که همین انارها منبع آفت هستند. بنابراین جمع آوری و سوزاندن انارهای گندیده اهمیت دارد. به طور کلی رعایت نظافت در باغ توصیه می شود.

برای آشنایی بیشتر با زنبور تریکوگراما اینجا و اینجا را کلیک کنید.